Gezond het jaar Rond: samen bouwen aan een gezonde en betaalbare voedselketen
In de Achterhoek bewijst een bijzonder initiatief dat lokaal, gezond en duurzaam eten ook mogelijk kan zijn voor mensen met een smallere beurs. Het project Gezond het jaar Rond brengt verschillende partijen zoals boeren, leveranciers en vrijwilligers samen in een korte voedselketen. Dit met als doel om dagelijks verse, gezonde maaltijden te bereiden voor kwetsbare doelgroepen. Deze variëren van jongeren die zijn uitgevallen op school tot mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank.
Het begon als een kleinschalig idee. En het groeide in korte tijd uit tot een netwerk van sociale keukens en voedselproducenten die samenwerken, op basis van wat er lokaal voorhanden is. Door slim gebruik te maken van voedseloverschotten en reststromen, vaak ongebruikt maar nog perfect eetbaar worden dagelijks ruim 200 gezonde maaltijden bereid op locaties zoals De Stadskamer, WerkRaat en Zorgboerderij Slangenburg. Hier wordt niet alleen gekookt. Maar er wordt ook geleerd: deelnemers worden actief betrokken bij het volledige proces, van telen en vervoeren tot koken en serveren.
Sociale innovatie, blijvende impact
Wat dit project uniek maakt, is de sociale kracht ervan. Niet alleen worden mensen gevoed, ze worden ook betrokken, opgeleid en versterkt in hun zelfredzaamheid. Jongeren krijgen via WerkRaat een nieuwe kans om vaardigheden te leren en weer perspectief te krijgen. Ouderen of mensen met mentale uitdagingen vinden verbinding en routine. In sommige gevallen leidt deelname zelfs tot een semiprofessionele rol, zoals een vrijwilliger die nu zelfstandig de keuken aanstuurt. De kracht van deze aanpak zit hem in de samenwerking: drie sociale organisaties met elk een andere doelgroep, maar met dezelfde missie. “Gezond én duurzamer eten wordt ingezet als middel voor sociale inclusie, herstel en educatie.
Nieuwe inzichten: van overschot naar eigen teelt
Hoewel het project startte met het verwerken van voedseloverschotten, bleek dat deze stromen te onvoorspelbaar waren. Daarom werd het concept doorontwikkeld en uitgebreid met een aanpak voor een sociale voedseltuin, genaamd Groentebuur. Een initiatief van Zorgboerderij Slangenburg waar deelnemers meehelpen aan het verbouwen van voedsel voor de abonnementhouders (betalende en abonnees die bijv. via de Voedselbank komen). Hiermee wordt niet alleen voorzien in stabiele aanvoer, maar ook gezondere producten én ontstaat ook een bredere groep die eigenaarschap voelt voor meerjarige steun en educatie ‘van grond tot mond’. De inzet is om meer van deze ‘sociale voedseltuinen’ te realiseren bij alle Achterhoekse gemeenten, ondersteund door LEADER Achterhoek, zegt projectleider Arthur Dammers.
Een voorbeeld voor Europa
Het project toont aan hoe voedselbeleid, duurzaamheid en sociale zorg elkaar kunnen versterken. Niet voor niets is het initiatief inmiddels onderdeel van het bredere Achterhoek Food-netwerk, met banden tot aan Wageningen Universiteit en andere Europese regio’s. Tijdens het Achterhoek Food Congres werd het project zelfs gepresenteerd als pilot voor social gastronomy, een aanpak waarbij gastronomie wordt ingezet voor maatschappelijke verandering. “Sociale Verbondenheid is één van de acht speerpunten van platform Achterhoek Food. Dit project is een prachtige praktische illustratie en samen met alle andere foodprojecten werken we zo een gezonde en vitale regio voor en door inwoners zelf”, zegt Maurits Steverink, Achterhoek Food coördinator van LEADER Achterhoek.
Verbinding en herstel
Het succes van Gezond het jaar Rond biedt concrete lessen voor andere regio’s. Denk aan het slim combineren van sociale doelen met voedselproductie, het opzetten van korte ketens, en het betrekken van lokale partijen bij een breed gedragen missie. Of zoals de initiatiefnemers het samenvatten: “Voedsel is niet alleen brandstof, maar ook een krachtig middel voor verbinding en herstel en aantrekkelijke regio om te leven en te werken.”
Wil je meer informatie?
Meer de website van de Achterhoek Food en LEADER Achterhoek of kijk hier het congres terug.
