Boeren enthousiast over verbetering bodem- en waterkwaliteit

Aan het woord is Yvonne Gooijer, senior adviseur van CLM Onderzoek en  Advies, over het project Verbetering bodem- en waterkwaliteit in de Noordoostpolder, dat sinds 2019 loopt.

Verbetering bodem- en waterkwaliteit Noordoostpolder

Medio 2019 startte met POP-geld in de provincie Flevoland het project Verbetering bodem- waterkwaliteit Noordoostpolder.

Looptijd 2 jaar. Doel:

• Verbetering van de bodemkwaliteit voor een toekomstbestendige landbouw in het noordwesten van de Noordoostpolder.
• Schoner oppervlaktewater door de vermindering van het aantal normoverschrijdingen voor gewasbeschermingsmiddelen.
• Brede kennisdeling van de opgedane kennis en ervaringen door bollentelers en akkerbouwers naar agrarische ondernemers in heel Flevoland en daarbuiten.

Gewasbeschermingsmiddelen in de omgeving

“Voor mij was het een eyeopener dat er via het erf gewasbeschermingsmiddel in de omgeving terechtkomt. Niemand was zich daar eigenlijk van bewust”, zegt akkerbouwer Nico Gebbink uit Espel, in de Noordoostpolder.

Onderdeel van het project was bemonstering van de putten op het erf van agrarische bedrijven, om restanten gewasbeschermingsmiddelen te meten. Boeren vullen op het erf de spuit, maken de tank schoon, spoelen de spuit af.

Gebbink: “Op het land letten we zéker op, dat we niet te dicht bij de slootkant spuiten. Maar de druppels die je op het erf knoeit vallen niet zo op. We hadden niet in de gaten wat die erfemissie met de waterkwaliteit doet.”

Alle buren langs

Boeren willen niet vervuilen. Gebbink ging alle buren af om te ijveren voor wasplaatsen op de bedrijven. Bij een wasplaats wordt alle regen- en spoelwater met resten middelen opgevangen en gezuiverd. Alle buren zeiden ja. Dat betekent dat er zeventien wasplaatsen zullen komen.

De eerste vergunningen zijn inmiddels binnen. Weliswaar krijgen de boeren 75 procent van de aanleg vergoed uit de POP3-subsidie, het kost ze elk toch altijd nog zo’n 8.000 euro, terwijl een wasplaats niet verplicht is. CLM begeleidt de boeren, zodat de wasplaatsen zullen voldoen aan de wettelijke normen.

Harde laag

Schoner oppervlaktewater is een van de doelen van het project Verbetering bodem- en waterkwaliteit in de Noordoostpolder. Het tweede doel is de bodemkwaliteit verbeteren. Overigens óók met schoner water als gevolg.

“De bodem in de Noordoostpolder heeft een laag gehalte organische stof en is gevoelig voor uitspoeling en verdichting. Bij verdichting ontstaat een harde laag, waardoor de bodem maar een beperkte hoeveelheid water kan opnemen. Bij de hoosbuien – die we door de klimaatverandering steeds vaker hebben – kan water inclusief resten gewasbeschermingsmiddel linea recta de sloot in spoelen.

We zoeken samen met de boeren naar manieren hoe dat te  voorkomen”, vertelt Gooijer. Voor de omgeving betekent dit minder overschrijdingen van de norm voor gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater.

Geitenmest

Specialisten van Delphy, FAC en Coen ter Berg Advies hebben 16 boeren
aan de hand van gegraven profielkuilen in de akkers getoond hoe de
structuur eruit ziet. “Je ziet de wortels gewoon afslaan in plaats van naar
beneden groeien als ze bij een harde laag komen”, zegt Gooijer.

Er zijn veel mogelijkheden om deze structuur te verbeteren, bijvoorbeeld de laag stuk scheuren en een diepwortelend gewas zaaien. Gooijer: “Over de mogelijkheden om hun land te verbeteren zijn de boeren enthousiast. Ze zijn volop bereid om nieuwe dingen te proberen.”

Gebbink legde greppels aan met compost, die het uitspoelende water beter absorberen. Hij werkte geitenmest door de bodem, omdat organische stof water beter absorbeert en zaait bladrammenas in het
najaar. Een akker met planten neemt meer water op dan een kale akker.

Samen oplossen

Gebbink: “Niet alleen de boeren, ook de Provincie, het Waterschap, CLM, bodemdeskundigen, iedereen denkt mee hoe we de die bodem zo kunnen verbeteren dat er minder uitspoelt. Het is prettig niets opgelegd te krijgen, niet als grote vervuiler gezien te worden, maar om het samen op te lossen.”

De resultaten van het project zal het projectteam ook in andere
akkerbouwgebieden delen.

Info project

Dit project is uitgevoerd onder de vlag van het Actieplan Bodem en Water (ABW) in Flevoland. Het ABW is een samenwerkingsverband tussen LTO Noord, KAVB, Waterschap Zuiderzeeland en provincie Flevoland. Doel is het werken aan een gezond bodem- en watersysteem, als basis voor een gezonde, toekomstbestendige agrarische bedrijfsvoering.