Eco-regeling

Met het GLB stimuleren we de ontwikkeling van een toekomstbestendige landbouwsector in Nederland en Europa. Het GLB heeft verschillende regelingen, waaronder de eco-regeling. Voor alle eco-activiteiten van de Eco-regeling die je uitvoert op je bedrijf, realiseer je punten voor de eco-doelen: klimaat, bodem en lucht, water, landschap, en biodiversiteit.

Er zijn zo’n 25 Eco-activiteiten, één eco-activiteit draagt vaak bij aan meerdere doelen. Zo draagt de eco-activiteit ‘grasland met kruiden’ voornamelijk bij aan het verbeteren van het landschap en de bodem. Maar ook aan de waterkwaliteit, het klimaat en de biodiversiteit. Op een perceel grasland met een variatie aan kruiden verbetert namelijk de bodemstructuur. Daardoor kan de bodem bijvoorbeeld beter water vasthouden. Zo zorgen we dat we ook in de toekomst nog voldoende voedsel kunnen produceren, ondanks het steeds extremere weer.

Vanuit de Universiteit Wageningen en de opgedane kennis uit de pilots is het ministerie van LVVN geadviseerd over hoe eco-activiteiten bijdragen aan deze eco-doelen. Op de RVO-website staat vaak kort uitgelegd hoe en waarom dat is.

• Wil je meer weten over de voorwaarden om mee te doen aan de eco-regeling? Kijk dan op deze pagina.
• Wil je meer weten over de punten en de premies van eco-activiteiten? Kijk dan op deze pagina.
• Wil je meer weten over de onderbouwing van de puntentelling van de eco-activiteiten?  Zie de volgende rapportage  en het addendum  van de WUR.

Het verband tussen een eco-activiteit en een eco-doel is wetenschappelijk onderbouwd. Zo zorgt grasland met kruiden voor een diepere doorworteling en een betere bodemstructuur. Groene braak zorgt voor meer biodiversiteit en minder milieubelasting. Die relatie tussen eco-activiteiten en doelen wordt uitgedrukt in punten: hoe meer punten, hoe groter de bijdrage. Het is moeilijk om na toepassing te meten hoeveel een eco-activiteit, bijvoorbeeld rustgewassen, op een specifiek perceel of bedrijf daadwerkelijk heeft bijgedragen aan bijvoorbeeld het verbeteren van de bodem, of de reductie van emissies naar water. Veel andere factoren hebben ook invloed op de bodem- of waterkwaliteit. Zoals andere regelingen, het weer, maar ook hoe je de eco-activiteiten uitvoert.

Een Technisch-Economische Werkgroep (TEWG) met inhoudelijke experts van onder andere Wageningen Universiteit, CLM en Louis Bolk Instituut heeft in een gezamenlijke beoordeling vooraf het ministerie van LVVN geadviseerd over gewassenlijsten, puntentoekenning, en waarde berekening van de eco-activiteiten. Op basis van wetenschappelijke inzichten maken zij een vergelijking tussen de verwachte effecten en kosten van activiteiten en gewassen in de eco-regeling en van andere activiteiten en gewassen die in de Nederlandse landbouw gangbaar zijn. Zij hebben berekend hoeveel punten per eco-activiteit worden toegekend, op een schaal van 0-4 (of hoger b.v. voor bepaalde Eco-doelen bij niet-productieve elementen, de landschapselementen).  Het advies van deze werkgroep is leidend bij de puntenvaststelling van eco-activiteiten in het NSP. Door voortschrijdend inzicht van de TEWG wordt dit tussentijds op onderdelen soms geactualiseerd. Deze adviezen zijn openbaar.

De eco-regeling draagt bij aan de toekomstbestendigheid van de landbouw doordat eco-activiteiten helpen om  klimaatverandering tegen te gaan, en de bodemkwaliteit en de waterkwaliteit te verbeteren. Tijdens de GLB-periode kunnen door onder andere suggesties uit de boerenpraktijk nieuwe eco-activiteiten aan de eco-regeling worden toegevoegd. Één eco-activiteit is sinds de start van de eco-regeling geschrapt (vroeg ras rooigewas, uiterlijk 31 oktober). Dat heeft ermee te maken dat deze eco-activiteit bijdroeg aan slechts één van de 5 eco-doelen van de ecoregeling en daarmee niet goed past in de integrale opzet van de regeling.

• Bijvoorbeeld: Klimaatverandering is een grote bedreiging voor de voedselzekerheid en het verdienvermogen en de stabiliteit in het inkomen van boeren, zo blijkt. De afgelopen jaren hebben we gemerkt dat het weer een stuk extremer is geworden, zoals meer droogte of juist aanhoudend nat weer. Door het toepassen van rustgewassen in de gewasrotatie, bijvoorbeeld, of het behouden van langjarig grasland, kun je ervoor zorgen dat je minder last hebt van de nattigheid en/of extreme droogte. Daarmee beperk je schade aan je bodem, toplaag en oogst. Op die manier helpen de activiteiten van de eco-regeling mee aan de weerbaarheid en daarmee inkomenszekerheid en dus toekomstbestendigheid van je bedrijf.

Wat gebeurt er als ik als boer de eco-activiteiten wel uitvoer, maar het resultaat niet behaald wordt en ik dus de drempelwaarde toch niet haal?

Dan kom je helaas niet in aanmerking voor een betaling. De eco-premie is gebaseerd op de relatie tussen het gewenste resultaat van de eco-activiteiten en de eco-doelen. Alleen als het gewenste resultaat ook echt wordt behaald, weten we zeker dat een bijdrage aan het eco-doel is geleverd. Bereken dus goed of je voldoet aan de punten-instapeis en de drempelwaarde, en probeer vooraf indien mogelijk een buffer in te plannen. Let op: Na het sluiten van de gecombineerde opgave kun je geen extra andere activiteiten opgeven om eventuele wegval te compenseren (zie ook Q9).

Waarom de drempelwaarde?

Door het behalen van de punten-instapeis weet je dat je aan alle eco-doelen ten minste een minimaal vereiste bijdrage levert. De eco-regeling is bedoeld om landbouwpraktijken te stimuleren die nog niet gangbaar zijn. Zo ondersteunen we boeren die experimenteren met het aanpassen van hun bouwplan, bijvoorbeeld door de teelt van andere (bijvoorbeeld stikstofbindende) gewassen. Of bij het planten en beheren van een voedselbos. Het is daarbij belangrijk dat eco-activiteiten aan meerdere doelen bijdragen (zoals bodem en water). Ook vinden we het belangrijk dat veel boeren meedoen en gemotiveerd worden om een stap vooruit te zetten. Boeren kunnen er voor kiezen om extra eco-activiteiten te doen om bijvoorbeeld in ‘zilver’ met bijpassende hectarebeloning te komen. Als tijdens de uitvoering dan iets niet goed lukt, is er nog ruimte  om terug te gaan naar brons.

Nederland zet in op de omslag naar duurzame landbouw inclusief biologische landbouw. Biologische boeren, en boeren in omschakeling, houden zich aan de voorschriften zoals vastgesteld door SKAL. Daarmee zetten zij zich significant in voor de eco duurzaamheidsdoelen. Het GLB biedt mogelijkheden om biologische landbouw te stimuleren, bijvoorbeeld via de eco-regeling of in de conditionaliteiten. Hier wordt invulling aan gegeven door de biologische bedrijven en landbouwbedrijven in omschakeling als ‘green-by-definition’ te beschouwen voor de ecoregeling. Op deze manier komen biologische agrariërs en omschakelaars automatisch in aanmerking voor de hoogste vergoeding van de ecoregeling (niveau goud).

Jaarlijks worden er suggesties voor nieuwe eco-activiteiten bij het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur aangeleverd. Bij het toevoegen van extra eco-activiteiten controleren het Ministerie van Landbouw en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland of deze  volgens de Europese regels gecontroleerd kunnen worden uitgevoerd. Hiermee wordt gegarandeerd dat belastinggeld rechtmatig wordt uitgegeven. Hiernaast wordt onderzocht of de aangedragen suggestie in de werkwijze van de eco-regeling past. Niet alles past in het systeem van de eco-regeling, bijvoorbeeld omdat het al gangbare praktijk is.

Tegelijk willen we ook niet te weinig eco-activiteiten aanbieden. Want we vinden het belangrijk dat er genoeg keuze is voor bedrijven die meedoen. Ook omdat voor iedere regio en bedrijfsvorm de keuzemogelijkheden verschillen. Zo zoeken we naar een balans tussen keuzevrijheid en een werkbaar systeem.

De eco-regeling is nieuw. Het uitgangspunt van de regeling is om de subsidievoorwaarden stabiel te houden. Al doende leren de overheid en de praktijk samen wat er wel of niet werkt. Om de voorwaarden op de boerenpraktijk te laten aansluiten kunnen er aanpassingen gedaan worden op basis van opgedane kennis uit het veld, wensen van boeren en actuele informatie van de WUR. Daar wordt in goed overleg en met het oog op de uitvoerbaarheid een keuze in gemaakt, waarbij erop gelet wordt dat de veranderingen per jaar niet te groot en onoverzichtelijk worden. Ook is de eco-regeling bedoeld om blijvend verduurzaming te stimuleren. We willen ondernemers dus blijven uitdagen om na te denken over nieuwe stappen die zij kunnen zetten.

De meeste eco-activiteiten en voorbereiding daarvoor starten reeds vóór 15 mei. In de praktijk kunnen alleen teeltmaatregelen na 15 mei nog opgestart worden. Het is helaas niet mogelijk om deze activiteiten na sluiting van de Gecombineerde opgave nog toe te voegen. Dat zou op dit moment een te grote aanpassing van het controleproces vergen, met een grote kans dat beschikking en uitbetaling van de eco-premie vertraging oploopt. Daarom kun je bij het invullen van de Gecombineerde Opgave in het voorjaar meerdere eco-activiteiten opgeven op een perceel en gedurende het jaar schrappen als deze toch niet worden uitgevoerd. Let op: je bent verplicht om je aanvraag actueel te houden gedurende het jaar. Schrap daarom tijdig eco-activiteiten uit je aanvraag als je ze niet uitvoert.

De eco-regeling zet al gedeeltelijk in op doelsturing. Bij doelsturing worden er doelen gesteld op bijvoorbeeld bedrijfsniveau. Daarbij kan een boer zelf bepalen hoe die doelen worden gehaald. In de eco-regeling kan de boer zelf kiezen welke eco-activiteiten er worden uitgevoerd, binnen het keuzemenu van de eco-regeling. De eco-regeling beloont op het behalen van de resultaten, bijvoorbeeld het opkomen van een bepaald gewas. Je wordt dus nog niet beoordeeld op het halen van biodiversiteitsdoel op de boerderij. Dit heb je namelijk niet geheel onder controle. Resultaten wel, tenzij er een overmachtssituatie plaatsvindt zoals door extreem weer. Daarmee is de eco-regeling een vorm van doelsturing.

Je kunt de eco-regeling gebruiken om te experimenteren met een ander bouwplan en andere teelten, die op de langere termijn misschien een goede aanvulling op je bedrijf zijn. Werken de gewassen of activiteiten die je gekozen hebt niet? Dan kun je een jaar later andere activiteiten kiezen. De eco-regeling biedt zo financiering voor experimenteren, wat tijd en geld kost. Het blijft een individuele afweging of je dan (financieel) genoeg ruimte hebt om te experimenteren.

Naast de eco-regeling zijn er nog 21 andere regelingen in het GLB, zoals Agrarisch Natuur- en landschapsbeheer (ANLb), kennisverspreiding en informatie (vouchers, projecten), innovatie (EIP), LEADER, samenwerkings- en investeringsregelingen. Daarmee kan je op andere manieren een bijdrage aan het bedrijf leveren. Je moet dan wel aan de juiste voorwaarden voldoen. Vaak werken deze regelingen goed in combinatie met elkaar. Denk bijvoorbeeld aan een subsidie voor de aanleg van landschapselementen, die je via de provincie kunt aanvragen. Het beheer van die landschapselementen kan vervolgens punten opleveren in de eco-regeling.

De waarde van een eco-activiteit wordt vastgesteld op basis van de gemaakte kosten en gederfde inkomsten. De Europese lidstaten hebben met de Europese Commissie afgesproken dat de vastgestelde waarde voor eco-activiteiten worden berekend conform de 'groene box' afspraken van de Wereld Handelsorganisatie (WTO). Hiermee wordt geregeld dat er voldoende eerlijke concurrentie blijft tussen Europese boeren, ondanks subsidies voor groene doelen, zodat het speelveld zo veel mogelijk gelijk blijft. Het blijft een individuele afweging voor de boer om te kiezen een eco-activitieit uit te voeren, immers elk bedrijf is verschillend en de kosten en opbrengsten ook. Je kunt de simulatietool gebruiken om te onderzoeken welke combinatie van eco-activiteiten je op je bedrijf kunt uitvoeren en tot welke medaille dit zou leiden. Hier kun je de lijst met punten en waarden vinden voor de eco-activiteiten van 2025.