Het landschap van de toekomst

Deze zomer zijn door de Europese commissie de nieuwe voorstellen voor het GLB gepubliceerd. De teamleden van het toekomst GLB-team van het ministerie van LVVN organiseren deze werkbank en geven een update van deze voorstellen, de Nederlandse reactie en het proces in Europa. Daarnaast is er ruimte voor het stellen van vragen en discussie. Ook lanceren we tijdens deze sessie een grote vragenlijst rondom toekomst GLB.

Hoe combineer je zorg voor weidevogels met een toekomstbestendige bedrijfsvoering? Maatregelen als plas-dras en mozaïekbeheer zijn effectief, maar vragen tijd, geld en aanpassingen in de bedrijfsvoering. We verkennen samen hoe ecologische meerwaarde, certificering, regelingen en vergoedingen elkaar kunnen versterken. Sprekers uit onderzoek en de praktijk, Nico Polman (WUR), Age Flapper en Jeroen de Vries (Collectief Súdwestkust), delen ervaringen, inzichten en kansen. Je gaat naar huis met tips om ecologie, economie en bedrijfsvoering in balans te brengen.

Consumenten willen steeds vaker weten waar hun voedsel vandaan komt en wat de impact is op landschap en gezondheid. In deze werkbank verkennen we hoe boeren, consumenten en gemeenten korte ketens kunnen versterken. O.a. Bregje Hamelynck (De Voedselwerkplaats) deelt hoe samenwerking en co-creatie leidt tot eerlijke prijzen, regionale identiteit en meer waardering voor lokaal voedsel. We bespreken kansen voor collectieve afzet, gebiedssamenwerking en nieuwe verdienmodellen, met voorbeelden uit Friesland en Groningen, zoals De Streekboer, de Friese Voedselbeweging en het Covenant Gezond Eten.

In 2022 is door een groot aantal organisaties vol ingezet op het Aanvalsplan Landschap, dat als doel heeft om in 2050 10% van het landelijk gebied te dooraderen met groenblauwe landschapselementen. Brabants Landschap onderzocht samen met partners hoe financiële en beleidsinstrumenten hierbij kunnen helpen Carlo Braat van Brabants Landschap, geeft een toelichting op deze instrumenten en gaat graag in gesprek met het publiek.

Mienskip staat voor de verbondenheid binnen een gemeenschap, ontstaan uit de gezamenlijke strijd tegen het water: alleen samen kon men terpen en dijken bouwen. Van oudsher brengt het landschap boeren, bewoners en organisaties samen. In deze werkbank verkennen we lokale initiatieven: hoe werken zij aan landschap én brede welvaart? We onderzoeken de rol van lokale netwerken in het landschap van de toekomst.

In Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden werken boeren al generaties samen met het landschap. Sinds oktober is het gebied benoemd tot Icoonlandschap. Het beheer van houtwallen, singels en kruidenrijke randen en sloten is hier onderdeel van de bedrijfsvoering. Maar hoe vergroten we ook buiten de agrarische sector de waardering voor dit unieke landschap? We gaan in gesprek over het creëren van draagvlak en krijgen handvatten voor projecten op eigen bedrijf of in de eigen omgeving.

Steeds meer overheden werken aan het monitoren van ons landschap. LVVN lanceerde samen met NEO een Landschapsmonitor, evenals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarnaast ontwikkelen ook diverse provincies hun eigen systemen. Maar hoe effectief zijn subsidies en regelingen uit het GLB en ANLb eigenlijk voor landschapselementen? En hoe wordt afgestemd met andere monitoring zoals voor Groenblauwe dooradering of Basiskwaliteit Natuur? Experts van Cultuurland Advies nemen je, in samenwerking Regieorganisatie GLB en provincies, mee in de nieuwste inzichten, methodieken en pilots. Je ontdekt hoe monitoring helpt om effect, kwaliteit en toekomstig beleid beter in beeld te brengen.

Als jij het GLB mocht ontwerpen, hoe zou dat er dan uit zien? In deze out of the box brainstormsessie gaan we er samen over filosoferen. Waar hebben boeren écht behoefte aan? Welke maatschappelijke doelen moet het GLB dienen? Hoe ziet het perfecte GLB eruit? Samen met de provincies en het ministerie van LVVN brainstormen we over de toekomst van het GLB.

Hoe sluit je jouw boerenbedrijf optimaal aan bij het landschap? In deze werkbank combineren we twee invalshoeken. Met de Nije Pleats-methodiek werken boer, (landschaps)architect, gemeente en welstandsorganisatie samen aan een efficiënte, praktische en fraaie inrichting van erf en gebouwen. De Landschapsbiografie geeft inzicht in cultuurhistorische kernkwaliteiten en inspireert bij bedrijfsuitbreiding. Zo versterken historie en toekomst elkaar. Je krijgt inspiratie en praktische tips om je bedrijf beter in te passen, met oog voor omgeving en ruimtelijke kwaliteit.

Hoe kunnen boeren bijdragen aan het herstel van ons agrarisch cultuurlandschap? In Fryslân is hiervoor onder het GLB de regeling Herstel Agrarisch Cultuurlandschap beschikbaar, met maatregelen voor de aanleg van houtsingels en inpassing van boerenerven maar ook het herstel van greppelland. In deze werkbank delen Landschapsbeheer Friesland, onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen en betrokken boeren hun ervaringen en inzichten. Ontdek hoe ecologie, erfgoed en praktijk samenkomen, welke kansen het biedt én hoe samenwerking dit herstel kracht bijzet.

Nederland staat voor grote ruimtelijke keuzes: hoe verdelen we de ruimte tussen verstedelijking, natuur, recreatie en landbouw? De Ontwerp-Nota Ruimte (2025) vormt de basis voor dit gesprek. In deze werkbank bespreken we hoe belangen elkaar versterken of juist botsen, en welke rol verschillen tussen provincies spelen. Ook komt de vraag aan bod of we toewerken naar één nationaal landschapsconcept of juist regionale diversiteit. Beleidskaders zoals NOVI, POVI en BOVI en de rol van het ministerie van VRO en provincies worden hierbij verder uitgediept.

Hoe houden we in Nederland ruimte voor boeren die extensiever en duurzamer willen werken? Hoge grondprijzen vormen een uitdaging, maar nieuwe kansen ontstaan door de herziening van de pachtwet, alternatieve financiering en instrumenten zoals afwaardering. In deze werkbank bespreken we hoe grond bereikbaar blijft en hoe grondgebonden subsidiesen gebiedsgerichte maatregelen duurzame verdienmodellen versterken. Met o.a. Krijn Poppe (Raad voor de leefomgeving en infrastructuur) en Jop Woltjer (WUR) verkennen we oplossingen die economie en ecologie verbinden voor een toekomstbestendige grondmarkt.

Hoe kunnen nieuwe vormen van landschapsbeheer hand in hand gaan met productie, innovatie en ondernemerschap? Dat laten we zien aan de hand van inspirerende praktijkvoorbeelden. Evert Prins (Louis Bolk Instituut) neemt ons vanuit het EIP-project Agroforestry Blueprint mee in de veranderingen in het landschap en laat ons zien hoe agroforestry bijdraagt aan bodemkwaliteit, biodiversiteit en robuuste landbouwsystemen. Walter Jaaltink (Landschap coördinator Kromme Rijn) deelt zijn ervaringen uit het LEADER-project 'Lekker Landschap Kromme Rijn’ waarin landschapselementen een eigentijdse ondernemende meerwaarde krijgen en zo het landschap blijvend kunnen onderhouden. Het laat zien hoe ecologie, biodiversiteit, ondernemerschap en lokale gemeenschappen kunnen samengaan in een toekomstgericht verdienmodel. Samen verkennen we hoe boeren en initiatiefnemers hun bedrijf of gebied én het landschap toekomstbestendig kunnen maken.

Een gezonde bodem is de basis voor alles wat groeit, voor goede oogsten, schoon water, meer biodiversiteit en een veerkrachtig boerenbedrijf. Toch is 60 tot 70% van de Europese bodems ernstig aangetast. In het kader van de Europese missie ‘A Soil Deal for Europe’, werkt het internationale project SOILCRATES daarom samen met boeren, onderzoekers en overheden aan oplossingen om de bodemkwaliteit te verbeteren. In Noord-Nederland, Ierland, Frankrijk en Spanje start een Living Lab, waar nieuwe kennis en ideeën gedeeld en getest worden. Maak kennis met de doelen, aanpak en eerste inzichten van dit project en ontdek je wat jij kan doen om de bodem op jouw bedrijf te verbeteren.